فرد ال. پولاک (FRED L. POLAK) یکی از اولین متفکرانی است که توجه ما را به ضعیف شدن و تحلیل رفتن ظرفیت انسانها در تصویرسازی از آیندههای متفاوت جلب میکند. کتابِ تصویر آینده (۱۹۵۳) او در حالی نگارش شد که تجربه جنگ جهانی دوم، اروپا را فلج کرده بود. بر اساس نظر پولاک توانایی و ظرفیت انسان در ساخت تصاویر ذهنی از «چیزهایی کاملا متفاوت» که تاکنون تجربه نشده و یا ثبت نشدهاند، کلید اصلی پویایی تاریخ بشر است.
تصویر سازی آینده
از سطح فردی گرفته تا سطح اجتماعی، تصویرسازی به چیزهایی اشاره دارد که تاکنون وجود نداشتهاند. این تصویرسازی، الهامبخش نیات ما در حرکتِ رو به جلو است. از تصمیمات روزانه در سطح فردی گرفته تا سطح خانواده، شرکت، اجتماعات، ملیت و حتی جنبشهای جهانی، همه و همه به سمت تصویر ما از یک آینده مطلوب رو به حرکت هستند.
نوشته مرتبط: معرفی کتاب تصویر آینده
پولاک اشاره میکند که موجهای بدیل خوشبینی و بدبینی مورد مطالعه در فرایندهای فراتاریخی (Macro history) گزینههای بدیلی را به عنوان پایان تاریخ مطرح میسازند که در آنها گاه انسانها در کنار خدا و یا طبیعت در رسیدن به این پایان نقش داشتهاند و گاه تنها تماشاچی بازی نیروهای فراطبیعی بودهاند. او با مطالعه روندهای تاریخی گوشزد میکند که حس خوشبینی جوامع نسبت به آینده همواره با یک حس آرمان شهری (utopia) همراه بوده است. خوش بینی آرمان شهری که نتیجه آن جهان بینی غرب در سدههای اخیر است. چیزی که حداقل پولاک عقیده دارد در دهههای اخیر رو به زوال گذاشته است.
تصویر آینده؛ کلید ساخت تمدن
از طرفی در دورههایی از تاریخ که حس بدبینی نسبت به آینده با حس درماندگی در عالم هستی- قهر خدا و نیروهای فراطبیعی با جامعه، جوری که انگار خدا، جامعه را فراموش کرده است- عجین شده، کیفیت قصدمندی و تصویرسازی بشر از ناشدهها رو به زوال گذاشته است. در این شرایط زندگی جامعه در ظرف زمانیِ اکنون محدود شده و هیچ پویایی برای تغییر در جامعه رخ نمیدهد.
نوشته مرتبط: جایگاه تصاویر آینده در آینده پژوهی
چه میشود اگر بتوان سازوکارهای ایجاد این تصاویر را در ذهن افراد و حتی یک مرحله بالاتر یعنی در ذهن جامعه درک و بر مبنای آن به خلق تصاویر مطلوب و مورد نظر پرداخت. این مهندسی و یا به عبارتی ساخت واقعیت اجتماعی آینده میتواند مبنایی برای تمدنسازی باشد. تمدنهایی که بنا بر علم، خواست و درک مهندسان تصویرسازشان از جهان، میتوانند بهبودبخش یا نابود کننده گذشته باشند.
۰ دیدگاه