آینده‌نگاری استراتژیک، که رشته‌ای برای خلق دیدگاه‌های آگاهانه و آینده‌نگر برای سازمان‌هاست، از دیرباز به تحلیل، شهود انسانی، تجربه و خلاقیت وابسته بوده است تا سیگنال‌های تغییر را شناسایی کند، سناریوهایی را توسعه دهد و استراتژی‌هایی را تدوین نماید. این رشته دیدگاه‌های مختلفی را برای مواجهه با تحولات آینده و لنزهای متفاوتی برای نگاه به جهان در بر می‌گیرد. اما حالا، با ظهور پیشرفت‌های فناورانه، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، این فرآیند با یک بُعد جدید روبه‌رو شده است. حضور هوش مصنوعی و دستیارهای هوش مصنوعی مزایای تازه‌ای را به ارمغان می‌آورد که می‌تواند توانایی‌های انسانی را تقویت کند و شیوه‌ای که سازمان‌ها به تفکر آینده‌نگاری می‌پردازند را به‌طور اساسی دگرگون سازد.

به‌طور کلی، فرآیند آینده‌نگاری استراتژیک از سه مرحله اصلی تشکیل شده است که دستیار هوش مصنوعی (مطالعه‌ بیشتر: دستیار هوش مصنوعی چیست) می‌تواند در تمام این مراحل نقش مهمی ایفا کند و دامنه و کارایی ابتکارات آینده‌نگاری را به‌طور قابل‌توجهی ارتقا دهد.

در توسعه سناریو، که پایه و اساس تحلیل را شکل می‌دهد و به خلق طیفی از آینده‌های ممکن حول یک موضوع محوری منجر می‌شود، دستیار هوش مصنوعی (مطالعه بیشتر: چگونه با دستیار هوش مصنوعی کار کنیم؟) می‌تواند با اسکن سیگنال‌های تغییر، شناسایی روابط علّی بین متغیرهای کلیدی، تولید سناریوهای مبتنی بر هوش مصنوعی، خلق روایت‌های زنده از سناریوهای آینده و ایجاد بازنمایی‌های بصری از آینده، به این فرآیند کمک کند.

در برنامه‌ریزی سناریو، که تأثیر این آینده‌ها بر کسب‌وکار را مشخص می‌کند و استراتژی‌های انعطاف‌پذیر و مشروط را برای هر آینده تدوین می‌نماید، هوش مصنوعی می‌تواند با ارزیابی و شبیه‌سازی تأثیر سناریوها، بررسی استحکام پاسخ‌های استراتژیک مختلف و مرور هزینه‌های فرصت مسیرهای استراتژیک متفاوت، نقش‌آفرینی کند.

در نهایت، در نظارت بر سناریوها، که نیازمند هوشیاری مداوم برای اطمینان از مرتبط و پاسخ‌گو بودن استراتژی‌ها در برابر شرایط متغیر است، دستیار هوش مصنوعی می‌تواند با اسکن نشانه‌های اولیه سناریوهای بالقوه، انجام تحلیل احساسات، ردیابی تکامل الگوها و تحلیل کارایی پاسخ‌ها، به سازمان‌ها یاری رساند.

دستیار هوش مصنوع

وقتی صحبت از تقویت ابتکارات آینده‌نگاری استراتژیک می‌شود، دستیار هوش مصنوعی به‌عنوان یک تقویت‌کننده عظیم عمل می‌کند. این ابزار قادر است میلیون‌ها امکان را در یک ثانیه پردازش کند و سیگنال‌های تغییر، الگوها و همبستگی‌هایی را شناسایی کند که ممکن است از دید انسان پنهان بماند. اما فقط قدرت محاسباتی نیست که اهمیت دارد؛ دستیار هوش مصنوعی می‌تواند آموزش ببیند تا مجموعه‌ای پیچیده از ابزارهای تحلیلی مانند تحلیل احساسات یا تحلیل تأثیر متقابل را بر داده‌های خام اعمال کند و آن‌ها را به هوش عملی تبدیل نماید، دامنه، دقت و زمان پیش‌بینی فعالیت‌های آینده‌نگاری را ارتقا دهد. علاوه بر این، این دستیار می‌تواند سیگنال‌های ضعیف را شناسایی کند؛ نشانه‌های اولیه تغییرات مهم که هنوز به اندازه کافی ظریف یا نادر هستند که از چشم انسان دور بمانند و به سازمان‌ها فرصتی ارزشمند برای تطبیق با تغییرات ارائه دهند.

یکی از راه‌های استفاده از دستیار هوش مصنوعی در آینده‌نگاری استراتژیک، به چالش کشیدن مفروضات است. این ابزار می‌تواند به غلبه بر سوگیری‌های شناختی که اغلب قضاوت انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، کمک کند. به لطف رویکرد بی‌طرفانه‌اش نسبت به اطلاعات موجود، دستیار هوش مصنوعی می‌تواند احتمال سوگیری تأییدی (تمایل به بیش از حد تأکید بر اطلاعاتی که باورهای قبلی ما را تأیید می‌کند) یا سوگیری دسترسی (تمایل به وزن‌دهی بیش از حد به اطلاعاتی که به‌راحتی قابل یادآوری هستند) را کاهش دهد. با گنجاندن دیدگاه‌های متنوع و تحلیل عینی، این سیستم‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند، بدون تعصبات پنهان در قضاوت انسانی.

با این حال، باید با احتیاط پیش رفت؛ مدل‌های هوش مصنوعی تنها به اندازه داده‌هایی که از آن‌ها یاد می‌گیرند خوب هستند. این بدان معناست که اگرچه با استفاده دقیق می‌توانند به کاهش سوگیری کمک کنند، اما ممکن است ناخواسته سوگیری‌های موجود را تداوم بخشند یا بر اساس داده‌های آموزشی خود مفروضات نادرستی داشته باشند. نظارت و هدایت مداوم انسانی، نه‌تنها در تصمیم‌گیری بلکه در آموزش، اعتبارسنجی و پایش هوش مصنوعی، برای حفظ یکپارچگی فعالیت‌های آینده‌نگاری استراتژیک ضروری است.

راه دیگر، تقویت خلاقیت است. دستیار هوش مصنوعی می‌تواند جنبه خلاقانه توسعه سناریو را پشتیبانی کند. با تغییر سیستماتیک پارامترهای ورودی، این ابزار می‌تواند منظره وسیعی از امکانات را کاوش کند، از جمله مواردی که ممکن است غیرمنطقی یا بعید به نظر برسند، اما از نظر استراتژیک مهم باشند. این دستیار می‌تواند با استفاده از دستورات هدفمند به خلق روایت‌هایی کمک کند و سناریوها را به شکلی همدلانه منتقل نماید. پس از توسعه سناریو، هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات و نتایج بالقوه ده‌ها یا صدها سناریو را پیش‌بینی کند و فرصت‌ها و ریسک‌های مرتبط با هرکدام را تولید نماید.

همچنین می‌تواند آموزش ببیند تا مسیرهای استراتژیک را برای آمادگی در برابر احتمالات مختلف پیشنهاد دهد و به رویکردی فعال‌تر و چابک‌تر در برنامه‌ریزی استراتژیک منجر شود. اما اینجا هم باید محتاط بود؛ هوش مصنوعی با قابلیت‌های کنونی‌اش هنوز نمی‌تواند تعامل پیچیده احساسات، همدلی و روابط بین‌فردی را بازتولید کند یا مفروضات عمیقاً ریشه‌دار که جهان‌بینی ما را شکل می‌دهند را درک نماید. فعال‌سازی ابتکارات آینده‌نگاری استراتژیک، یعنی تبدیل بینش‌های استراتژیک به برنامه‌های عملی، نه‌تنها به ورودی انسانی نیاز دارد، بلکه به توانایی به چالش کشیدن و بازتعریف مدل‌های ذهنی موجود وابسته است.

دستیار هوش مصنوعی می‌تواند با گشت‌زنی در میلیون‌ها مقاله تحقیقاتی، اخبار و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بر اساس معیارهای از پیش تعریف‌شده، الگوها را شناسایی کند و نقاط را در مجموعه‌های بزرگ داده به هم متصل نماید. توانایی این ابزار برای یادگیری مداوم و بهبود، به آن اجازه می‌دهد الگوریتم‌های جست‌وجوی خود را با گذشت زمان تکامل دهد و در شناسایی الگوها و سیگنال‌های مرتبط بهتر عمل کند. با این حال، شناسایی الگوها به‌تنهایی کافی نیست؛ استفاده از هوش مصنوعی در آینده‌نگاری استراتژیک ما را با “جعبه سیاه (BlackBox)” آن روبه‌رو می‌کند، یعنی هسته مبهم تصمیم‌گیری هوش مصنوعی که منطق پشت خروجی‌هایش همیشه شفاف نیست و برای تصمیم‌گیرندگان چالش‌برانگیز است.

یافتن تعادل مناسب در این میان کلیدی است. آینده‌نگاری استراتژیک موفق، تخیل و کاوش را با شواهد و تحلیل متعادل می‌کند و بر این ایده استوار است که تجربه انسانی ذاتاً پیچیده، چندوجهی و در حال تحول است. در این مسیر، دستیار هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک شریک قدرتمند عمل کند، اما این انسان‌ها هستند که باید با درک ظرافت‌های ارزش‌ها، احساسات و زمینه‌های اجتماعی، جهت‌گیری استراتژی‌ها را تعیین کنند و مرزهای اخلاقی استفاده از این فناوری را مشخص سازند.

 

منبع: Frog