پیشنیاز مطالعه این مطلب: تصویرسازی برای آینده پژوهی؛ مروری جامع بر یک مقاله (روایت سوم)
هدف این مقاله تجزیه و تحلیل نسخه‌های موجود و ارائه‌ی توصیه‌هایی برای بهبودهای ممکن و در درجه اول برای امکان استفاده‌ی گسترده و استاندارد شده از آن‌هاست. ما مجموعه معرفی شده‌ی قبلی را با مشخصه‌های پیشنهادی (شکل‌های ۴ و ۵) ترکیب می‌کنیم تا از این فرآیند پشتیبانی کنیم. این مشخصهها شامل سه مشخصه‌ی (اغلب) مشترک (۱-۳)، هشت مشخصه از مجموعه‌ی نمونه‌ی مخروط‌ها (۴-۱۱) و سه مشخصه‌ی جدید پیشنهاد شده (۱۲-۱۴) هستند. هیچ یک از مشخصه‌های موجود نادیده گرفته نشد، زیرا هدف تولید یک بازنمایش جامع از مفاهیم بود. حتی اگر امکان داشته باشد که این بازنمایش به یک تجسم نسبتاً پیچیده منجر شود، مخروط پیشنهادی به عنوان نسخه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند با توجه به کاربرد، ساده‌سازی شود.
موارد پیشنهادی جدید (۱۲) قوهای سیاه و (۱۳) مجهولات ناشناخته و همچنین (۱۴) رشد نمایی آینده‌های ممکن هستند. قوهای سیاه به دلیل استفاده‌ی گسترده از این مفهوم در زمینه آینده‌ها (کندی، ۲۰۱۰؛ گوستافسون، ۲۰۱۰؛ عنایت‌الله، ۲۰۱۳؛ سنهیوعیزا-آروس و همکاران، ۲۰۲۲؛ طالب، ۲۰۰۷؛ تیبریوس، ۲۰۱۹؛ وروس، ۲۰۱۷)، اغلب در ترکیب با شگفتی‌سازها، گنجانده شده‌اند. معرفی مجهولات ناشناخته از همان منطق قوهای سیاه پیروی می‌کند: یک مفهوم موجود در آینده‌پژوهی که تاکنون تجسم نشده است. بعلاوه، با آینده‌های نامعقول، خارج از مرز کلارک-دیتور مطابقت دارند و بنابراین یکی دیگر از اجزای موجود مخروط را تکمیل می‌کنند.
آخرین مشخصه، رشد نمایی، در درجه اول به عنوان یک تصحیح هندسی معرفی شده است که مفاهیم را با تجسم گرافیکی همسو می‌کند. بدین‌صورت مخروط به شکلی تبدیل می‌شود که اگر از نمای مقطعی مشاهده شود، از یک مخروط سنتی (رشد نمایی سطح باز شدن مخروط) به یک مخروط نمایی در حال گسترش تبدیل می‌شود. این امر اجازه می‌دهد تا دقت نمایشی بالاتری داشته باشیم. زیرا مسیر در فضای امکان می‌تواند به طور مداوم جهت خود را تغییر دهد و همیشه‌ی شالوده‌ی یک مخروط سنتی را حمل می‌کند (شکل ۶ را ببینید). بنابراین، مخروط در حال گسترش نمایی به عنوان یک انطباق ممکن ظاهر می‌شود که چندین پیکربندی مجدد مسیر را در مخروط کلی در نظر می‌گیرد و اینگونه به طور مداوم فضای امکان بیشتری را در چندین محور فراهم می‌کند.
شکل ۱- مشخصه‌های کلیدی مخروط‌های آینده ها (۱-۳ مشترک، ۴-۱۱ موجود، ۱۲-۱۴ پیشنهادی) شناسایی شده
برای توضیحات بیشتر، هر مشخصه به تفصیل در جدول ۱ شرح داده شده است.
جدول ۱- شرح مشخصه‌های مخروط آینده‌ها
ترکیب مشخصهها در یک تجسم
ما یک نمایش ترکیبی (شکل ۶) را بر اساس مفاهیم کلیدی، مشخصهها و مخروط‌های موجود توسعه دادیم. در مقایسه با مخروط نشان‌داده‌شده‌ی قبلی (شکل ۱)، این مخروط، محور افقی زمان، دامنه گسترده‌تر و تمایز مقوله‌های ممکن، معقول، محتمل و مرجح را به‌عنوان یک دسته‌بندی که هر یک از مقوله‌های قبلی را در بر می‌گیرد، حفظ می‌کند. همچنین این مخروط طیف وسیعی از مشخصه‌های توصیف شده را در بر می‌گیرد.
ما مقوله‌ی نامعقول را با مرز متخلخل کلارک-دیتور از وروس (۲۰۱۷) و کندی (۲۰۱۰) ادغام کردیم. آینده مرجح را با مفهوم «توسط گروه X به دلایل Y+Z» گسترش دادیم تا بر اهمیت اینکه چه کسی آینده مرجح را بر اساس چه روش ارزیابی انتخاب می‌کند، تاکید کنیم. ما چندین خط سیر غیرخطی را برای نشان دادن مسیر از حال به هر سناریوی آینده‌ی تعریف شده اضافه کردیم. بیش از یک مسیر می‌تواند به یک سناریو ختم شود (ر.ک. گازیولوسویا و همکاران، ۲۰۱۳). همچنین از مرز بیرونی می‌توان با یک مسیر عبور کرد که به سناریوی قوی سیاه ختم می‌شود و به دلیل عدم امکان پیش‌بینی مسیر یا نتیجه، یک مجهول ناشناخته را بدون مسیر وارد مخروط کردیم. در نهایت، شگفتی‌سازها را در امتداد مسیرها در نقاط انشعاب شدید اضافه کردیم (باربر، ۲۰۰۶).
علاوه بر این، ما چند تغییر را پیشنهاد می‌کنیم. ابتدا محور زمان را به گذشته گسترش می‌دهیم. این کار قبلاً با افزودن یک مخروط که به سمت گذشته گسترده می‌شود، انجام شده است (به عنوان مثال، دریگر، ۲۰۱۷؛ بیشاپ و هاینز، ۲۰۰۶، سومایا، ۲۰۱۸؛ تیلور، ۱۹۹۳). این مخروط برای مقاصد مختلف در گذشته (به عنوان مثال، حدود شواهد/تفسیر؛ دریگر، ۲۰۱۷) و آینده (حدود ممکنات) استفاده می‌شود، که ما آن را گیج‌کننده می‌دانیم. در آن صورت، بعد فضایی مخروط مفاهیم مختلفی را در تجسم گرافیکی یکسان نشان می‌دهد. از این رو، ما گذشته را به عنوان یک عنصر تأثیرگذار اما نه یک مخروط، نشان می‌دهیم. علاوه بر این، ما یک خط سیر گذشته‌ی یکتا را نشان می‌دهیم که در نقطه‌ی انشعاب خود در زمان «حال» قرار دارد. این امر بر مفهوم دگرگون‌کننده پس‌نگری (دربورگ، ۱۹۹۶) و مخروط لورینی و همکاران (۲۰۲۱) استوار است.
مخروط حاصل مطلق نیست، بلکه در عوض تلاش می‌کند مشخصه‌های مفهومی سازگار ۱۴ مخروط تحلیل شده را ترکیب کند. این امر باید زمینه‌ای برای توسعه و سازگاری بیشتر فراهم کند. علاوه بر این، باید عدالت را در مورد تاریخ و مشارکت‌کنندگان در مخروط آینده‌ها رعایت کند. این مخروط انگیزه‌ی بسیاری از نسخه‌های قبلی یعنی تاکید بر غیرخطی بودن و عدم قطعیت آینده‌ها را از طریق قوهای سیاه و مجهولات ناشناخته، چارچوب‌بندی سناریوهای متنی و ملموس‌تر کردن آینده‌های متعدد از نظر بصری، ادامه می‌دهد.
ما بررسی مخروط‌های موجود و مشخصه‌های آن‌ها را به عنوان سهم اصلی و نوآوری خود در نظر می‌گیریم و معتقدیم که مخروط آینده‌های پیشنهادی به‌عنوان تجسمی دقیق‌تر، کامل‌تر و همسوتر با بسیاری از مفاهیم اصلی آینده‌پژوهی در مقایسه با نسخه‌های قبلی عمل می‌کند. ما در ادامه استدلال می‌کنیم که این مخروط می‌تواند از توضیح دقیق‌تر و آموزش مفاهیم آینده‌ها پشتیبانی کند. به عنوان مثال، مخروط می‌تواند به توضیح احتمالات فزاینده در طول زمان، سناریوهای مختلف به عنوان مسیرهایی در طول زمان و نقش عناصر خاص مانند قوهای سیاه، مجهولات ناشناخته یا شگفتی‌سازها کمک کند. در نهایت، مخروط آینده‌ها اکثر ویژگی‌های نسخه‌های قبلی را با هم ترکیب می‌کند و در عین حال مواردی را که قبلا نادیده گرفته شده بودند، معرفی می‌کند.
شکل ۲- نمایش هندسی ساده شده‌ی ورای ایده‌ی مخروطِ در حال گسترش به صورت نمایی.
شکل ۳- مخروط آینده‌های اصلاح شده
سمت و سوی اقدامات آینده
در حالی که ما مفاهیم کلیدی را گنجانده‌ایم، پیشرفت‌های بیشتر اجتناب‌ناپذیر است. اول اینکه مخروط آینده ها به عنوان یک نمایش مفهومی سطح بالا دیده می‌شود. مرحله بعدی می‌تواند بزرگنمایی بر روی عناصر منفرد مانند مسیرهای سناریو یا خطوط سیر باشد.
دیدگاه چند سطحی (گیلز، ۲۰۱۱) و مفاهیم نظریه‌ی مدیریت انتقال، پتانسیل توسعه‌های ارزشمندی را برای جزئیات بیشتر دارند. این امر می‌تواند به عنوان مثال، سناریوهایی را به‌عنوان رژیم‌های فنی-اجتماعی در نظر بگیرد که در یک چشم‌انداز اجتماعی-فنی قرار گرفته‌اند و از تحولات خاص تغذیه می‌شوند. در این زمینه، مخروط آینده‌ها می‌تواند زمینه‌های مرتبط را تغذیه کند و در عین حال توسط عناصری از مفاهیم مربوطه تقویت شود. علاوه بر این، نمایش چند بعدی بودن کره‌ی سناریوهای نهایی به طور دقیق غیرممکن است. با این وجود، تلاش برای آن ضروری به نظر می‌رسد. مقایسه‌های عملی ممکن است با تجزیه و تحلیل مولفه اصلی و رویکردهای مفهومی مرتبط برای کار با بیش از سه بعد انجام شود. کاوش در تجسم‌های سه‌بعدی دیجیتال می‌تواند چشم اندازهای بیشتری را فراهم کند.
در نهایت، حوزه‌ی آینده پژوهی بین دیدگاه‌های نظری بسیار انتزاعی و چالش‌برانگیز از یک سو و روش‌های آینده‌نگاری راهبردیِ بسیار ملموس از سوی دیگر عمل می‌کند. در حالی که هدف نمی‌تواند درگیر کردن همه‌ی افراد در اعماق حوزه باشد، افزایش استفاده از ایده‌ها و رویکردهای کلیدی در سراسر رشته‌ها می‌تواند به سواد آینده‌ها کمک کند. به عنوان مثالی برای استفاده از مخروط آینده‌های اصلاح‌شده، می‌توانیم کار در یک تیم با نمونه‌های اولیه‌ی سناریوهای موجود را در نظر بگیریم (فرگنانی و جکسون، ۲۰۱۹).
در مرحله اول، می‌توانیم نمونه‌های اولیه‌ی سناریو را در مخروط آینده‌ها قرار دهیم. سپس، شگفتی‌سازها و قوهای سیاه را می‌توان از طریق یک تمرین خلاقانه تولید کرد. در نهایت، شرکت‌کنندگان می‌توانند مجموعاً خطوط سیر احتمالی را تصور کنند که شگفتی‌سازها و قوهای سیاه را با مسیرهای سناریو ترکیب می‌کنند. این امر می‌تواند از غوطه‌ور شدن در سناریوها به عنوان خطوط سیر بین حال و یک بازه زمانی تعیین شده در آینده پشتیبانی کند. از سوی دیگر، استفاده از مخروط می‌تواند امکان اعتبارسنجی و گسترش مداوم مدل موجود و همچنین گسترش ورودی برای شرح مفهومی مشترک را فراهم کند.
نتیجه‌گیری
این کار به قصد ترسیم مفاهیم کلیدی آینده‌پژوهی و تجسم آن‌ها برای بحث در مورد آن‌ها با همتایان و انتقال آن‌ها به مخاطبان خارجی انجام شد. سوالات تحقیق ما این بود که تا کنون چگونه از مخروط آینده‌ها برای تجسم مفاهیم آینده‌پژوهی استفاده شده است و چگونه می‌توان مشخصه‌های موجود و بالقوه را در یک نسخه‌ی اصلاح شده ادغام کرد. برای پاسخ به این موارد، ما ۱۴ مخروط آینده‌ها را با تنوع و ناسازگاری گسترده شناسایی کردیم. علاوه بر این، ما یک تحلیل زمینه‌ای از بازنمایی مشخصه‌های اصلی آینده‌پژوهی ارائه کردیم.
در نتیجه، ما مجموعه‌ای از مشخصهها و یک مخروط آینده‌های اصلاح‌شده را برای نمایش عناصر اصلی آینده‌های چندگانه و ارائه‌ی یک مرجع بصری بروز با تاکید بر غیرخطی بودن و عدم قطعیت پیشنهاد کردیم. مخروط حاصل می‌تواند به سه روش کمک کند:
- این مخروط مرور گرافیکی دقیق‌تری از مخروط‌های آینده‌های گذشته ارائه می‌کند، بنابراین یک نقطه شروع آسان برای مخروط‌های جدید فراهم می‌کند.
- مخروط اصلاح شده کامل‌ترین نمایش تا به امروز است، بنابراین امکان ارتباط آسان و آموزش مفاهیم متعدد آینده‌پژوهی را فراهم می‌کند.
- داده‌ها‌ی زیربنایی و مخروط‌ها برای تغذیه‌ی بحث‌های مفهومی و نظری به عنوان یک بوم و بستر بصری قابل دسترسی هستند.
ما در طول سال‌های گذشته از مخروط به طور مؤثر برای آموزش، توضیح و تشریح زمینه‌ی آینده‌ها استفاده کرده‌ایم و امیدواریم که بتواند این امکان را برای دیگران فراهم کند. با این وجود، مخروط آینده ها محدودیت‌هایی را نیز شامل می‌شود. محدودیت اولیه این است که هر مدل یا مصنوع بصری به صورت ذاتی توسط سطح انتزاع خود محدود می‌شود. نمایش آینده‌های ممکن بی‌پایان در تمام مقیاس‌ها و حوزه‌ها، به احتمال زیاد بیش از بسیاری از مدل‌های دیگر مشمول این موضوع می‌باشد. با این وجود، در حالی که آینده‌پژوهی دارای مجموعه‌ی دانش همگنی نیست، اصول، مفاهیم و دیدگاه‌های مختلف به طور عمده در طول ادبیات و زمان سازگار هستند.
ما سعی کردیم روی این موارد تمرکز کنیم و آن‌ها را در مخروط آینده‌های اصلاح شده به نمایش بگذاریم. تجسم ساده‌ی آن – حتی اگر از زوایای مختلف قابل بحث باشد – در انتقال این ایده‌های رایج به افراد غیرمتخصص مفید بوده است. مصنوعات بصری مخروط و تجدید نظرهای آتی آن می‌توانند به عنوان یک بوم برای بحث بیشتر در مورد همه‌ی مفاهیمی که هنوز مورد بحث هستند، عمل کنند.
منبع:
۰ دیدگاه