در انتقادهایی که به نظریاتی مانند محدودیت‌های رشد (The Limits to Growth) می‌شود، همیشه یک انتقاد پای ثابت است:
شما اثر رشد فناوری را در نظر نمی‌گیرید!
نظریه محدودیت‌های رشد
اجازه دهید ساده‌تر بگویم: نظریه محدودیت‌های رشد می‌گوید به دلیل رشد فزاینده جمعیت و به دنبال آن رشد تقاضا، زمین با محدودیت‌های پاسخ‌گویی به این نیازها مواجه خواهد شد و آخر این قصه نامعلوم است یا حداقل این‌که پیش‌بینی‌ها نشان از بدتر شدن وضعیت می‌دهند.
دریافت کتاب محدودیت‌های رشد از وب سایت آمازون
در انتقاد به چنین نظریاتی یا در انتقاد به همه دیدگاه‌های ویرانشهری از آینده، خوشبین‌های فناوری معتقد هستند که فناوری هم بر این دردها دوا است و هم بر دردهای دیگری که حتی خودش ممکن است منشأ آن‌ها باشد. قصه از این قرار است که فناوری قدرتی فزاینده دارد و جادوگری است که هنوز همه حربه‌هایش را به ما نشان نداده است.
دوگانه‌ای که در یک سوی آن انسانی که سرمستانه بر توسن پیشرفت‌های ۳۰۰ ساله حاصل از به‌کارگیری فناوری نشسته به زمین می‌خورد یا در سوی دیگر هم‌چنان و تا ناکجا آبادی در زمان و مکان پیش می‌رود.
من با اعتقاد خوش‌بینان فناوری موافق هستم. فناوری معجزات و کرامات بی‌شماری دارد که قرار است ما را بهت‌زده کنند. اما یک پرسش بنیادین وجود دارد که شاید بزرگترین عدم قطعیت در این دوگانه است.
عدم قطعیت فناوری
این عدم قطعیت لحظه ورود فناوری است و آن سؤال بزرگ و بی‌پاسخ این است:
آیا معجزات فناوری مانند ندای آسمانی به موقع به دادِ اسماعیل می‌رسند یا مانند نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب؟
پرسش بنیادین توانایی فناوری برای کمک به ما در حل بحران‌های پیشِ رو نیست، بلکه این پرسش است که آیا فناوری به موقع به دادمان خواهد رسید یا نه؟
حالا در این ایام کرونایی باز این سؤال مطرح است. این‌که فناوری یعنی همان معجزه‌ای که قرار است در آزمایشگاه و از آستین خدایان زیست‌شناس بیرون بیاید، به موقع به دستمان خواهد رسید یا بعد از مصیبت‌های اقتصادی فراوان، بعد از ناامنی‌های گسترده و بعد از خشونت‌های افسار گسیخته؟
بیایید برای معابد علم نذر کنیم، شاید خدای علم اولویتش را تغییر داد.
۰ دیدگاه