اگر راه حل شما برای حل یک مشکل، نیاز به این دارد که شخص دیگری رفتارش را تغییر دهد، در حقیقت مشکل شما حل نشده است. بشریت با مشکلات بسیار زیادی روبروست که برای حل شدن نیاز به تلاش‌های مشترک بسیاری از افراد و حتی همکاری بین دولت‌ها دارد. می‌خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که چرا یک راه حل فناورانه، بیش از یک راه حل اجتماعی ترجیح داده می‌شود.

نمونه هایی از راه حل های تکنولوژیک

راه حل فناورانه: HCFC

با بررسی یک نمونه از راه حل‌ های موفق تکنولوژیکی در می‌یابیم که هنگامی که محققان دریافتند که CFCها که در اسپری‌ها و یخچال‌ها استفاده می‌شوند در تقابل با لایه محافظ اوزون هستند و باعث از بین رفتن این لایه می‌شوند، شروع به تحقیق برای یافتن یک جایگزین برای CFCها با قدرت تخریب کم‌تر، کردند. اولین پیشنهاد این بود که هر شخص باید از استفاده از یخچال یا اسپری‌ها خودداری کند که بسیار بعید به نظر می‌آمد زیرا این‌ها دستگاه‌های محبوبی بودند که همه استفاده می‌کردند و بعید بود که افراد بتوانند از استفاده از آنها صرف نظر کنند و موجب تغییر شوند. خوشبختانه HCFCها پیدا شدند که جایگزین مناسبی برای CFCها هستند و بنابراین قوانینی در سطح جهان برای این جایگزینی وضع گردید و مشکل، توسط یک راه حل تکنولوژیک حل شد که در آن تغییر اجتماعی عملاً غیرممکن بود.

تولید گازهای گلخانه‌ای، عمدتاً به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی افزایش یافته است که این افزایش منجر به تغییرات آب و هوایی شده و جالب توجه است که بسیاری از راه حل‌ های پیشنهادی برای تغییرات آب و هوایی شامل تغییرات اجتماعی می‌شوند به این ترتیب که برای مثال همه ما گیاه‌خوار شویم، از رانندگی کردن صرف نظر کنیم و یا این‌که برق کم‌تری حاصل از سوخت‌های فسیلی مصرف کنیم.

با این حال، ما قادر به انجام این کار نیستیم، زیرا انسان‌ها رفتارشان را تغییر نمی‌دهند مگر اینکه مستقیماً در معرض آسیب باشند. تهدید آسیب‌های حاصل از این گازها برای خودمان و نسل‌های آینده به اندازه کافی قانع کننده نیست که ما رانندگی کردن را متوقف کنیم.

اگر فرض را بر این بگذاریم که ما هیچ راه حل تکنولوژیکی پیدا نکنیم و تغییر در آب و هوا کاملاً به تغییر جامعه وابسته باشد، آن وقت به احتمال زیاد ما تولید گازهای گلخانه‌ای را با سرعت بیشتری ادامه دهیم تا زمانی که مردم از شدت قحطی و کمبود غذا به شدت رنج ببرند و آن موقع است که رفتارشان را تغییر خواهند داد.

سوخت‌های فیسلی؛ تهدیدی برای آینده سلامت انسان و محیط زیست

 راه حل فناورانه: نیروی هسته‌ای

جالب توجه است که یک راه حل فناورانه برای کاهش انتشار دی اکسید کربن در حال حاضر وجود دارد و از سال ۱۹۵۰ در قالب انرژی هسته‌ای در دسترس بوده است. نیروی هسته‌ای می‌تواند جایگزین تمام نیروگاه‌‌های سوخت زغال سنگ، گاز و نفت شود و تولید گاز دی اکسید کربن حاصل از تولید برق را به صفر برساند، با این وجود مقاومت زیادی در برابر استفاده از نیروی هسته‌ای به دلیل خطرات آن وجود دارد. خطرات ناشی از این انرژی اغلب توسط گروه‌های زیست محیطی مانند Greenpeace بسیار پر رنگ شده است. با این وجود، آسیب ناشی از نیروی هسته‌ای در مقایسه با خسارت ناشی از سوخت‌های فسیلی بسیار ناچیز است.

مطمئناً اتفاقات هسته‌ای با تلفات و آسیب‌های زیست محیطی روی داده است، اما سوخت‌های فسیلی در آستانه به وجود آوردن فاجعه‌ای جهانی قرار دارند که اکثریت گونه‌های موجود در سیاره ما را منقرض کرده و مناطق بزرگی را غیرقابل زیست می‌سازند و مهم‌تر از همه، تولید غذا را دچار مشکل می‌کنند. از هر جهت که بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که انرژی هسته‌ای باید هرچه سریع‌تر جایگزین سوخت‌های فسیلی شود، ولی با این حال ترس عمومی در مورد انرژی هسته‌ای، امکان استفاده از این انرژی را در این مقطع زمانی ناممکن می‌سازد.

تغییرات اجتماعی، بله یا خیر؟

در حالی که انرژی خورشیدی و باد اکنون جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی هستند ولی برای استفاده از این انرژی‌ها، بسیار دیر است. این در حالی است که دوست‌داران محیط زیست که داعیه‌دار حفاظت از زمین هستند با گسترش ترس از فناوری، تخریب آن را به ارمغان آورده‌اند. ما می‌توانیم رفتار دقیقاً مشابهی را در مورد استفاده از درخت خرما برای تولید روغن و انقراض احتمالی اورانگوتان‌ها ببینیم. روغن نخل در بسیاری از غذاها، شامپوها و مواد شوینده استفاده می‌شود. نخل‌های روغنی در کشورهای گرمسیری مثل اندونزی و مالزی رشد می‌کنند که بسیاری از گونه‌های مختلف جانوری مانند اورانگوتان‌ها در آن‌جا زندگی می‌کنند.

همه ما از این موضوع آگاه هستیم اما به خرید غذاهای میان وعده، شامپو و مواد شوینده ادامه می‌دهیم. ما رفتار خود را تغییر نخواهیم داد، زیرا انقراض اورانگوتان‌ها باعث آسیب مستقیم به ما نمی‌شود. بنابراین آیا یک راه حل فنی برای حل این مشکل وجود دارد؟ آیا می‌توانیم روغن حاصل از درخت خرما را با ماده دیگری جایگزین کنیم تا بتوانیم به استفاده از محصولات مورد علاقه‌مان بدون نابودی جنگل‌ها ادامه دهیم؟

ایکوور، یک تولید کننده مواد شوینده، جایگزین روغن حاصل از درخت خرما را برای استفاده در مایع لباسشویی خود تولید کرد. روغن از جلبک‌هایی که به لحاظ ژنتیکی اصلاح شده بودند به دست می‌آمد. با این وجود به دلیل ترس از اصلاح ژنتیکی که توسط گروه‌های زیست محیطی مانند Greenpeace گسترش یافته، بسیاری از مردم از استفاده از محصولات اصلاح شده ژنتیکی خودداری می‌کنند. طی یک نامه سرگشاده به ایکوور که توسط بسیاری از گروه‌های زیست محیطی مانند Friends of the Earth امضا شد، او را مجبور به تجدید نظر در استفاده از جایگزین روغن نخل حاصل شده از جلبک‌های اصلاح شده ژنتیکی کردند تا یکبار دیگر، ترس غیر منطقی از فناوری – توسط کسانی که بیشترین نگرانی در مورد محافظت این سیاره را دارند – منجر به تخریب آن شود.

ما اگر می‌خواهیم مشکلاتی که با آن‌ها مواجه هستیم را حل کنیم، باید به این ترس از فناوری توجه کنیم. این واقعیت را بپذیریم که ما با تغییر رفتار مردم قادر به حل این مشکلات نخواهیم بود.

پی نوشت:

می‌دانیم که برای برخی از خوانندگان این مقاله، پذیرفتن آن ممکن است دشوار باشد، اما ما ناگزیر از شنیدن همه نظرات هستیم تا در نهایت به دموکرات‌ترین حالت بتوانیم تصمیم بگیریم.

این نوشتار حاصل کوشش آقای اکبر قدیری دانشجوی کارشناسی ارشد آینده پژوهی دانشگاه اصفهان در ترجمه مقاله زیر است:

Technological solutions are always preferable to societal change

نوشته مرتبط: آیا فناوری به موقع به دادمان خواهد رسید؟