روزگاری بر ما گذشت که مهندس یا دکتر شدن به یک ارزش تبدیل شده بود. تحکم والدین و فرهنگ جامعه تنها راه موفقیت را عبور از گذرگاه دانشگاه بیان می‌کرد. چه آنکه ۱۰ سال پیش شاید تنها راه موفقیت برای فرزند یک خانواده که در دهک‌های میانی و یا پایین جامعه بود، دانشگاه بود؛ اما امروزه چطور؟ امروزه دیگر تنها حضور در دانشگاه در دید مردم ایران و حتی جهان آنقدر اهمیت ندارد که پیش از این داشت، آنچه فراگرفته‌اید بسیار مهم‌تر است، حتی اگر برای آن مدرکی نیز ندارید.

 اما چرا دیگر دانشگاه نمی‌تواند پاسخگوی نیاز جامعه و صنعت باشد و از اعتبار، حداقل به عنوان تنها پل به سوی موفقیت، ساقط شده است؟ پاسخ در شکل زیر نفهته است.

این شکل، سرعت فزاینده‌ی رشد فناوری را نشان می‌دهد. تغییرات فناوری که روزگاری به صورت خطی، روندی صعودی در پیش گرفته بود، امروزه با روندی نمایی در حال پرواز است. اگر شما در سال ۱۴۶۸ میلادی شاهد اختراع ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ بودید و پس از آن با ماشین زمان خود به اوایل قرن هفدهم که ساخت تلسکوپ به علاقه‌ی جدید دانشمندان آن زمان تبدیل شده بود، سفر می‌کردید؛ احتمالا با گذشتن از این حدود ۱۵۰ سال، چیز خاصی را از دست نمی‌دادید. اما امروزه اینگونه نیست، سرعت تغییرات فناوری و اخبار دنیای فناوری چنان شتابی گرفته است که سیستم‌های صلبی مانند دانشگاه نمی‌توانند همپای آن گام بردارند. آیا میان آنچه شما در دوران تحصیل خود در دانشگاه آموخته‌اید، تفاوت محسوسی با آنچه استاد شما از آموزگار خویش آموخته است، وجود دارد؟ احتمالاً استاد شما نیز از همان کتاب مرجعی استفاده می‌کرد که اکنون در دستان شماست.

در چنین شرایطی دانشگاه‌ نمی‌تواند پاسخگوی دنیای خارج باشد، چه این دنیا جامعه باشد چه صنعت. اینجاست که دانشگاه نسل چهار همراه دیگر همتایان خود مانند انقلاب صنعتی ۴.۰، آموزش ۴.۰، فناوری ۴.۰ و هر چه بتوان نسل ۴.۰ را به آن اطلاق کرد، آمده است تا دنیای تحصیلات عالی را دگرگون کند. این دانشگاه، چابک است و خود را به رشته‌ یا مقطع محدود نمی‌کند؛ چه بسا که نیاز باشد دانشگاهی تنها به مدت محدود ۵ سال در یک رشته خاص، دانشجو بپذیرد و سپس آن رشته را منحل کند.

به مدرک تحصیلی خود نگاه کنید، آیا تاریخ انقضایی بر روی آن درج شده است؟ خیر! شما احتمالا تا آخرین روز عمر (و حتی پس از آن بر روی سنگ قبر خود) رشته‌ی تحصیلی خود را به همراه داشته باشید. اما مدارک دانشگاه ۴.۰ اینگونه نیست. مدرک دانشگاه نسل چهار تضمین می‌کند که شما برای مثال در طی ۴ سال توانستید آنچه برای شغل خود در آینده‌ی ۱۰ ساله نیاز دارید، فرا بگیرید. اما دانشگاه تضمینی برای پس آن ارائه نمی‌دهد. اگر شما برای معالجه نزد پزشکی بروید که اطلاعات او آخرین بار ۱۵ سال پیش مورد قضاوت قرار گرفته است، در واقع جان خود را بر کف دست نهاده و به او تقدیم کرده‌اید. بی‌شک پزشکی که در سال ۱۴۲۰ شمسی نتواند از هوش مصنوعی برای تشخیص بیماری شما استفاده کند، پزشک حاذقی نیست (البته اگر تا همان زمان، هوش مصنوعی به یک فناوری منسوخ تبدیل نشده باشد).

مطالعه بیشتر: دانشگاه‌های برتر، راهگشای ابرچالش‌های جهانی

حال که این دانشگاه تا مدت معلوم دانش شما را تضمین می‌کند، خود باید شغل شما را مهیا کند. پس اگر شغل شما به مهارتی نیاز داشت که در دانشگاه نیاموخته بودید، این کوتاهی از دانشگاه است، بنابراین خود را موظف می‌داند که شما را مجددا به عنوان دانشجو بپذیرد و مهارت‌های مغفول مانده را آموزش دهد.

علاوه بر آن، مهارت‌های آموزش داده شده در دانشگاه ۴.۰ محدود به مهارت‌های سخت نیست. در این دانشگاه به شما آموخته می‌شود که چگونه در یک سیستم، به صورت نظام‌مند فکر کنید؛ چگونه تفکر انتقادی داشته باشید؛ چگونه با دیگران مشارکت کنید؛ چگونه ابهامات و نا اطمینانی‌ها را مدیریت کنید؛ چگونه چشم‌انداز خود را ترسیم کنید و یا آن را تغییر دهید؛ چگونه از رسانه‌ها به صورت مطلوب استفاده کنید و ده‌ها چگونه‌ی دیگر. در نتیجه دانش‌آموختگان در آینده به دانش‌آموزان و دانشجویانی تبدیل می‌شوند که در یک زمینه به صورت تخصصی تعمق می‌کنند و در دیگر زمینه‌ها نیز تا حد نیاز اطلاعاتی دارند، به این افراد T-shape می‌گویند. چنین جواهراتی درون هر تیمی به مهره‌ی ارزشمند آن جمع بدل می‌شوند که می‌توانند نقطه‌ی اتصال افراد تیم به یکدیگر باشند.

مطالعه بیشتر: تحصیلات عالیه آینده گرا

حال به دانشگاه‌های ایران بنگرید، بهترین اسمی که می‌توانید را تصور کنید؛ شریف؟ تهران؟ امیرکبیر؟ هر کدام را انتخاب کرده‌اید با یک دانشگاه نسل چهار مقایسه کنید. چه اندازه تفاوت می‌بینید؟ هنوز راه بسیاری برای رفتن مانده است، رسیدن پیشکش. به دنبال مقصر نگردید، نمی‌توان سیستم عظیمی مانند نظام تحصیلات عالیه را یک شبه و با شناخت مقصر تغییر داد، تنها بدانید که «میان ماه من تا ماه گردون، تفاوت از زمین تا آسمان است». شاید همین جرقه‌ی کوچک روزی شما را به اولین موسس دانشگاه نسل چهار تبدیل کرد.

به امید دانشگاهی برازنده‌ی نام ایران