«تحصیلات عالیه آینده‌گرا؛ چه چیزهایی باید در دانشگاه‌ها تدریس و یادگرفته شوند؟» عنوان دقیق این نوشته است. یک نوشته انتقادی از خودمان، ما از نقد خودمان چیزهای زیادی یاد می‌گیریم.
برایم جالب بود که مقاله‌ای با عنوان «Future-oriented higher education: Which key competencies should be fostered through university teaching and learning» که در سال ۲۰۱۲ در نشریه فیوچرز «futures» به چاپ رسیده است، سومین مقاله پر استناد در این نشریه است. مقاله اول البته مقاله‌ای است با عنوان «A review of scenario planning» که قبلاً نیز در این وب سایت به آن اشاره شده بود (اینجا) و عنوان آن یعنی مروری بر روش برنامه‌ریزی سناریویی، تقریباً توجیه کننده جایگاه اولی آن به عنوان پر استنادترین مقاله در نشریه فیوچرز است. اما جایگاه سومی مقاله ای که می خواهیم در این نوشتار مختصری آن را مرور کنیم، قابل تأمل است.
چرا باید مقاله‌ای کم حجم که بیشتر از آنکه بر معرفت‌شناسی یا روش‌شناسی آینده پژوهی متمرکز باشد، بر یک مسئله متمرکز است، یکی از سه مقاله پر استناد در معتبرترین نشریه حوزه آینده پژوهی باشد؟!
مقاله به دنبال پاسخ بدین سؤال است که مهم‌ترین شایستگی‌هایی سیستم آموزشی که با توسعه پایدار در ارتباطند و لذا باید در سیستم‌های آموزش عالی آینده گرا توسعه پیدا کنند، کدامند؟
برای پاسخ به این سؤال، مقاله هدف خود را به شناسایی قابلیت‌ها و شایستگی‌های فردی معطوف می‌کند و با استفاده از روش دلفی به سراغ خبرگانی از آلمان، بریتانیا، شیلی، اکوادور و مکزیک می‌رود. در انتها ۱۲ شایستگی محوری شناسایی شده‌اند که نتایج آن قابل توجه است.
شایستگی‌های دانشجویان برای آینده
- شایستگی در تفکر سیستمی و مدیریت پیچیدگی
- شایستگی در تفکر پیش بینانه
- شایستگی در تفکر انتقادی
- شایستگی در اقدام منصفانه و دوست‌دار محیط زیست
- شایستگی برای همکاری در گروه‌های ناهمگن
- شایستگی برای مشارکت
- شایستگی برای همدلی و تغییر چشم‌انداز
- شایستگی برای کار میان رشته‌ای
- شایستگی برای برقراری ارتباط و استفاده از رسانه
- شایستگی برای برنامه‌ریزی و تحقق پروژه‌های نوآورانه
- شایستگی برای ارزیابی
- شایستگی در تحمل ابهام و نا‌اطمینانی
حالا به عنوان یک مدرس دانشگاه متأملانه به این ۱۲ شایستگی فکر می‌کنم و به اینکه چقدر در تدریس موفق به رشد این قابلیت‌ها در میان دانشجویانم هستم؟ به عادت‌های بد خودم فکر می کنم جایی که فراموش می‌کنم به عنوان قسمتی از سیستم من هم باید این شایستگی‌ها را در خود رشد دهم و به عادت‌های بد دانشجویانم وقتی دلشان می‌خواهد جزوه نویس باشند، از نقد می ترسند، از صحبت کردن در کلاس پروا دارند و بعضی وقت‌ها با گذشت چندین ترم، حتی یک بار هم با هم کلاسی‌های خود کار گروهی نکرده‌اند.
نوشته مرتبط: ارتباط بین تحصیلات دانشگاهی و موفقیت
به هر حال تغییر از خود ما شروع می‌شود، نوبت دیگر که در کلاس بودیم چه به عنوان مدرس و چه به عنوان دانشجو، از خودمان سؤال کنیم چقدر این شایستگی‌های آینده محور در این کلاس در حال رشد هستند؟
این مقاله پر استناد گواهی است بر اهمیت این سؤال. جسارت داشته باشیم و بپرسیم.
بسیار جالب بود . ممنونم
خیلی عالی بود.