فعالان حوزه آینده پژوهی با این نام نا‌آشنا نیستند. پیتر بی شاپ (Peter Bishop) (نام یکی از بازیگران سریال فرینج (Fringe) نیز همین است، سریالی آینده‌گرا که تماشای آن را به شما توصیه می‌کنم)، یکی از فعالان تاثیرگذار در وادی آینده پژوهی است که حالا در دوران بازنشستگی خود همچنان به عنوان یک آینده پژوه، پر جنب و جوش است. مخصوصاً در حوزه آموزش آینده‌اندیشی، حرف‌های بی‌شاپ شنیدنی است. او بعد از بازنشستگی از دانشگاه هیوستون، با این سؤال اساسی و البته انتقادی که چرا ما در مدارس و دانشگاه‌های خود گذشته را آموزش می‌دهیم، اما خبری از آموزش آینده نیست؟، قدم در راه آموزش آینده پژوهی می گذارد. او می‌پرسد چرا دانش‌آموزان و دانشجویان را برای مواجهه با آن‌چه می‌تواند آینده باشد آماده نمی‌کنیم؟ چرا آن‌ها را برای ساخت آینده‌های دلخواهشان آماده نمی‌کنیم؟ چرا ما در مورد سبک زندگی گذشتگان (مردم، حکومت‌ها، بازارها و …) چیزهای زیادی یاد می‌گیریم، اما آینده یعنی جایی که خود ما در آن زندگی خواهیم کرد، مورد مطالعه قرار نمی‌گیرد؟…

پرسش‌های این چُنینی منجر به یک حرکت می‌شود. حرکتی که می‌توان آن را یک نوع ابداع اجتماعی به حساب آورد. یک حرکت اجتماعی که بی شاپ از جلوداران آن است.

پیتر بی‌شاپ و آموزش آینده

اما دغدغه اصلی من در اینجا صرفاً معرفی بی‌شاپ یا کسانی که همانند او به دنبال آموزش مفاهیم مطروحه در آینده‌پژوهی هستند، نیست (هر چند این معرفی کمینه برای کسانی که هیچ وقت جسارت اول بودن را ندارند، این لطف را دارد که نسبت به یک حرکت رو به رشد، متقاعد می شوند).

دغدغه اصلی من معرفی توان آینده‌پژوهی در آموزش آن دسته از مفاهیمی است که می‌توانند به عامه مردم و به خصوص به جوان‌ها کمک کنند تا بتوانند بهترین تصمیم را برای آینده‌شان بگیرند. تفکر معطوف به آینده، درک این نکته که هیچ راه مطمئنی برای پیش بینی آینده وجود ندارد و لزوم این امر که به جای پیش بینی آینده بایستی به دنبال آمادگی حداکثری برای دامنه‌ای از اتفاقات ممکن و محتمل باشیم و حتی تفهیم این مسئله که می‌توانیم در یک نگاه پیش‌دستانه به دنبال ساخت آینده‌های مطلوب خود در میان همه آینده‌های ممکن و محتمل با در نظر گرفتن مجموع ارزش‌هایمان باشیم.

فعالیت‌های بی شاپ قطعا یکی از اساسی‌ترین اهداف آینده پژوهی است. آموزش اندیشیدن به آینده و پژوهیدن درباره آینده، یک الزام است که اگر امروز برنامه‌ریزان امر آموزش چه در آموزش و پرورش و چه در آموزش عالی با نگاهی پیش‌دستانه بدان نپردازند، فردا از سر اجبار و در دنباله روی منفعلانه به دنبال آن خواهند بود.

البته که منظور نه صرفاً راه‌اندازی دوره‌های تخصصی آینده‌پژوهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها، بلکه به صورت گسترده‌تر در قالب دروس دوره دبیرستان و دروس دوره‌های مختلف دانشگاه و تشکیل شرکت‌های خصوصی و سازمان‌های مردم نهاد به منظور بسط و تقویت آینده‌اندیشی در معنای وسیع آن است. حاصل کارهای بی‌شاپ را می‌توانید در کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌های او دنبال کنید. همچنین وب‌سایت آموزش آینده (اینجا) محتوای خوبی در زمینه آموزش آینده‌پژوهی فراهم کرده است. در نوشته‌های بعدی از بی‌شاپ و تلاش بی‌وقفه او در آموزش آینده‌اندیشی بیشتر خواهم گفت.