سواد آیندهها؛ یک مهارت ضروری برای قرن ۲۱اُم
سواد آیندهها یک مهارت قابل دسترسی بر مبنای ظرفیت ذاتی انسان است که به داشتن تصویری از آینده و ارائه‌ی راه‌حلی واضح و آزموده شده برای تقویت قدرت تخیل، کمک می‌کند.
آینده پژوهی و تصاویر آینده
سواد آیندهها (FL) چیست؟
سواد آیندهها یک مهارت و توانایی است که به موجب آن افراد می‌توانند نقش آینده را در آنچه که می‌بینند و انجام می‌دهند، بهتر درک کنند. این مهارت باعث می‌شود که قدرت تخیل ما افزایش یافته و بتوانیم همگام با تغییرات، توانایی خودمان را برای آمادگی، اصلاح و نوآوری افزایش دهیم.
ایده‌ی سواد آینده همانند مهارت خواندن و نوشتن، برای همه قابل دسترسی بوده و افراد می‌توانند و باید آن را فرابگیرند. مردم به دو دلیل می‌توانند در “استفاده از آینده” و “سواد آیندهها” مهارت بیشتری کسب کنند. اول اینکه آینده هنوز وجود ندارد و فقط می‌توان آن را تصور کرد و دوم اینکه انسان دارای قدرت تخیل است. بنابراین انسان‌ها می‌توانند به دلایل و روش‌های مختلف با استفاده از قدرت تخیل خود آینده را تصور کنند و از این طریق “سواد آیندهها”ی خود را افزایش دهند.
آینده پژوهی و آینده نگاری
مطلب مرتبط: سواد آیندهها یا سواد آینده پژوهی
آینده پژوهی استراتژیک
چرا سواد آیندهها مهم است؟
آینده مبهم است. مواردی مانند تغییرات آب و هوایی، شیوع بیماری‌های واگیردار، بحران‌های اقتصادی، محرومیت‌های اجتماعی، نژادپرستی، سرکوب زنان، درگیری بین نسل‌ها و غیره از جمله عواملی هستند که وقوع آن‌ها باعث می‌شود تصور انسان از یک آینده‌ی معمولی که با تکیه بر آن اقدام به برنامه‌ریزی، ایجاد حس امنیت و اعتماد به نفس کافی برای سرمایه‌گذاری در آینده کرده است، نابود شود.
این موضوع مشکل کوچکی نیست. تصوراتی که از آینده داریم امید را در ما افزایش داده و روحیه‌ی همکاری را تقویت می‌کنند اما بدون وجود آن‌ها احتمال بروز ناامیدی و درگیری بیشتر می‌شود. بنابراین موضوع ضعف قدرت تخیل باید برطرف شود. اما سؤال اصلی اینجاست که چطور؟
یونسکو به عنوان آزمایشگاه جهانی ایده‌ها و پیشرو در دانش انسانی، نشان داده است که افراد و جوامع در هر جایی که باشند می‌توانند مهارت خود را در زمینه‌ی “سواد آیندهها” افزایش دهند.
همانطور که سواد خواندن و نوشتن باعث ایجاد تغییرات بزرگی در جوامع بشری شد، همگانی کردن مهارت سواد آیندهها نیز چشم‌اندازهای جدیدی را در مقابل انسان قرار می‌دهد. این همان چیزی است که به آن “تحول در شرایط تغییر” گفته می‌شود. یعنی ایجاد تغییری بسیار مؤثر در آنچه که مردم می‌توانند بدانند، تصور کنند و انجام دهند.
سواد آیندهها در واقع چنین تغییری است که در جهان امروز در حال رخ دادن است چراکه با توجه به تغییرات ایجاد شده در اهداف و آرمان‌های بشر و همچنین بهبود قابلیت ابزارها، روش‌های “استفاده از آینده” دیگر قدیمی شده و پاسخگوی نیاز انسان نیستند. ما می‌خواهیم و می‌توانیم بهتر از قبل عمل کنیم اما موضوع اینجاست که توانایی آن را داشته باشیم.
بیشتر بخوانید: مفهوم‌پردازی سواد آیندهها
در مبحث سواد آیندهها، این موضوع مطرح می‌شود که باید در همه‌ی افراد توانایی استفاده‌ی مؤثر و کارآمد از تصور آینده ایجاد شود تا به سبب آن شیوه‌ی حاکمیت انسانی تغییر کند. اما این کار فقط به منظور آمادگی برای بحران‌های احتمالی، برنامه ریزی برای غلبه بر چالش‌های بزرگ و یا فهم اهداف مهم تا سال ۲۰۳۰ نیست، بلکه بر اساس آن باید بسیار فراتر از توهم قطعیت و عدم ثباتی که به دنبال آن ایجاد می‌شود، تفکر کرد.
علت اهمیت سواد آیندهها (FL)
آینده پژوهی و عدم قطعیت
سازمان یونسکو به عنوان آزمایشگاه ایده‌ها از سال ۲۰۱۲ تا کنون نشان داده است که مردم می‌توانند از اینکه چرا و چطور از آینده استفاده کنند، مطلع شوند.
همه‌ی اقشار جامعه و تمامی رده‌های سنی می‌توانند از طریق ساختارهای آموزش میدانی و انجام فعالیت‌های مرتبط؛ مبانی و مهارت تصور کردن را فرابگیرند. آن‌ها با بررسی موضوعات مورد علاقه‌ی خود، از آینده رفاه و سلامتی گرفته تا آینده‌ی شغل‌ها و جنسیت‌ها، فرآیند یادگیری خود را آغاز کرده و از طریق آن به سرچشمه‌ی امیدها و ترس‌های خود در تاریخ، فرهنگ، محیط و اهدافشان پی ببرند.
در آزمایشگاه‌های سواد آیندهها از طریق یادگیری عملی و به کارگیری هوش جمعی، به هم‌آفرینی مفاهیمی مانند ثبات، صلح و مشارکت در جایی که مردم زندگی، کار و تفریح می‌کنند می‌پردازند. وقتی مردم بتوانند تصمیم بگیرند که چرا و چطور از آینده استفاده کنند، بهتر می‌توانند مفاهیم انتزاعی و نامعلوم دیگری مانند نوآوری و تحول را تشخیص داده و ایجاد کنند چراکه مفاهیم نوآوری و آزمایش را بهتر متوجه می‌شوند، کمتر نگران عدم قطعیت هستند، در مورد کنترل آینده متواضع‌تر بوده و درباره‌ی توانایی در فهم و درک پتانسیلی که به موجب تغییر ایجاد می‌شود، اعتماد به نفس بیشتری دارند.
یک پروژه‌ی ویژه نیز به نام “پروژه‌ی تصور آینده‌ی آفریقا” با سرمایه‌گذاری مؤسسه‌ی OCP از مراکش در دست اقدام است. این پروژه یک فرصت استثنایی است که در آن نمونه اولیه‌ی آزمایشگاه‌های سواد آینده‌‌های یونسکو انجام شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آزمایش، حاصل تلاش ۸۰ آزمایشگاه یونسکو است که در طول ۸ سال آن را طراحی و اجرا کرده‌اند. در اثر این اقدامات مبتکرانه‌ی آموزش عملی و تحقیق عملی محور، هزاران نفر با مفهوم آینده آشنا شده‌اند. برگزاری چنین آزمایشگاه‌هایی در سراسر دنیا که دامنه‌ی وسیعی از موضوعات را پوشش بدهند، یک روش مؤثر برای توسعه‌ی توانایی‌های مورد نیاز برای رابطین محلی به جهت طراحی و اجرای مشترک این آزمایشگاه‌ها، درگیر کردن هوش جمعی و جان‌بخشی به شبکه‌ی جهانی سواد آیندهها است.
آینده پژوهی و پیش نگری
منبع:
دیدگاهتان را بنویسید